عبدالله بن مقفع

عبدالله ابن مقفع :

«روزبه پسر دادویه معروف به عبدالله ابن مقفع»، نویسنده و مترجم بزرگ ایرانی در سال ۱۰۶ قمری در «جور فارس» و فیروزآباد امروزی دیده به جهان گشود.   پدر وی در زمان حجاج بن یوسف ثقفی متصدی امور مالیاتی بود ولی پس از شکنجه به جرم اختلاس، وی را « مقفع » نامیدند.

روزبه، اولین شخص در خاندان خود بود که به اسلام روی آورد و پس از قبول اسلام به نام « عبدالله بن مقفع » نامیده شد و کنیه خود را « ابومحمد » قرار داد. در خصوص چگونگی مسلمان شدن وی هیثم بن عدی می گوید: «ابن المقفع نزد عیسی بن علی- عموی منصور، خلیفه عباسی- شد و گفت مسلمانی در دل من راه کرد و خواهم بدست تو مسلمانی گرفتن عیسی گفت اسلام آوردن تو فردا به محضر قواد و وجوه مردمان سزاوارتر و چون عشا بگستردند ابن مقفع بر خوان هم به رسم مجوسان زمزمه گرفت و عیسی بدو گفت با نیت مسلمانی نیز زمزمه آری؟!! گفت: نخواهم شبی را بی دین به روز کردن و بامداد به دست عیسی مسلمان شد و ابن مقفع با همه فضل مطعون به زندقه بود.»

« عبدالله بن مقفع در زمان حکومت امویان در کرمان منشی حکام و صاحب منصبان این خاندان بود اما پس از فروپاشی حکومت اموی توسط عباسیان ، زمانی که بیشتر بزرگان و صاحب منصبان اموی فرار کردند و یا عفو شدند، ابن مقفع نیز جزو کسانی بود که در امان ماند و به بصره رفت. وی در بصره به دربار عباسیان راه یافت و در این میان به «عیسی بن علی» علاقه مند شد و به خدمت وی درآمد و نیز در همین دوره بود که مسلمان شد.

«ابن مقفع» با تنظیم امان نامه ای برای عبدالله - یکی از پسرعموهای خاندان عباسی و از مدعیان حکومت پس از سفاح عباسی - باعث برانگیختن خشم و بدبینی منصور دوانقی، خلیفه شد، به طوری که منصور بعد از خواندن امان نامه، نه تنها حاضر به امضای آن نشد بلکه به سفیان، حاکم بصره، که از مدت ها پیش کینه وی را در دل داشت، دستور داد تا وی را به قتل رساند. تا اینکه سرانجام ابن مقفع را به اتهام « زندقه » به طرز فجیعی ، در سن ۳۶ سالگی ، در سال ۱۴۲ قمری در بصره به قتل رساندند.

آثار برجای مانده :

عبدالله بن مقفع از بزرگ ترین مترجمان ایرانی است که کتاب های زیادی را از زبان پارسی میانه به زبان عربی ترجمه کرد و در واقع می توان گفت؛ وی، اولین کسی است که به طور رسمی آثاری به نثر عربی نوشت. نثر آثار ادبی وی نه تنها شیوا و روان است بلکه جزو بهترین آثار ادبی و اخلاقی زبان عربی محسوب می شود.

آثار عبدالله بن مقفع عبارتند از: ترجمه کتاب کلیه و دمنه از زبان پهلوی به عربی، الادب الصغیر و المنطق، ترجمه کتاب «خدای نامه» از پهلوی به عربی یعنی «سیر الملوک»، نامه تنسر، ترجمه کتاب «ریگی های سگستان» یعنی «عجائب سجستان»، الدره الثمینه و الجوهرة المکنونه، مزدک، باری ترمینیاس، أنالوطیقا – تحلیل القیاس، آیین نامه– فی عادات الفرس عهد ساسانی، التاج – فی سیرة أنوشروان، أیسا غوجی – المدخل، میلیه سامی ووشتاتی حسام و عمرانی نوفل، رساله الصحابه و نیز بعضی از کتب و رسایل ارسطو در منطق .